عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدیدبخش نخست: بررسی رویکرد قانون جدید مجازات اسلام و دیگر قوانین به جرم اخفا و امحای آثار و ادلهی جرم
در پی این بخش ما در پی آن هستیم که به تبیین و کنکاش درخصوص جرم اخفا و امحای آثار و ادلهی جرم در قانون جدید مجازات اسلامی و دیگر قوانین که به نحوی اخفا و امحاء عمل مجرمانه تلقی شده است، بپردازیم. در همین راستا، ابتدا با معنا و مفهوم لغوی اخفا و امحا آشنا میشویم. سپس به بیان مفهوم اصطلاحی این دو واژه میپردازیم و خواهیم دید که قانون گذار، اخفا و امحای چه مواردی را به قید مجازات ممنوع نموده است. همچنین با استقراء در دیگر قوانین، مواردی را که در آنها به صورت ویژه به بحث امحا و اخفای آثار و ادلهی جرم پرداخته شده است را از نظر میگذرانیم. نکتهی مهم و حایز اهمیت آن است که با تغییر و تبدیل قانون مجازات اسلامی در ایران و جایگزین قانون جدید که دارای نوآوریهای بسیار، درخصوص مباحث حقوق جزای عمومی است، ناگزیر میباشیم که مباحث مهمی چون تعلیق، تعویق، تخفیف مجازات در رابطه با این جرم خاص را مورد پژوهش قرار دهیم.
فصل نخست: معنا و مفهوم لغوی و اصطلاحی اخفا و امحای آثار و ادلهی جرم
در هر پژوهش، ابتدا و در بدو امر، میبایست به بیان مفاهیم پایه و محوری آن بحث پرداخت. در قدم اول باید دانست که محور موضوعات بر چه مواردی مستقر است و شالوده و اساس بحث درخصوص چه مواردی استوار است به همین دلیل، ما در قدم نخست به لغت شناسی بحث اخفا و امحای آثار و ادلهی جرم میپردازیم و در ادامه به تبیین معنای اصطلاحی این واژگان همت خواهیم گماشت.
گفتار یکم: معنا و مفهوم لغوی
بند یکم: اخفاء
اخفاء در لغت مصدر است از باب افعال به معنای پنهان کردن و پوشیده داشتن.[1]
در فرهنگهای واژهی پارسی واژی اخفاء به معنای پوشیده داشتن، پنهان داشتن، نهان کردن، پوشانیدن و آشکار نکردن آمده است.[2]
کلمهی اخفاء و مشتقات آن سی و چهار بار در قرآن کریم آمده است.[3]
ما برای نمونه به 3 مورد اشاره میکنیم:
1- آیهی 15 سورهی طه که در آن میفرماید: «ان الساعه ءاتیه اکاد اخفیها لتجزی کل نفس بما تسعی». بدین معنا که «محققاً ساعت قیامت خواهد رسید و ما آن ساعت را پنهان داریم تا هر نفسی را به پاداش اعمالش در آن روز برسانیم».
2- آیهی 17 سورهی سجده که در آن میفرماید: «فلاتعلم نفس ما اخفی لهم من قره اعین جزاء بما کانوا یعملون». یعنی «هیچ کس نمیداند که پاداش نیکوکاریش چه نعمت و لذتهای بینهایت که روشنی بخش دل و دیده است در عالم غیب بر او ذخیره شده است».
3- آیهی 55 سورهی اعراف که در آن میفرماید: «ادعوا ربکم تضرعا و خفیه انه لایحب المعتدین» یعنی «خدای خود را به تضرع و زاری و به صدای آهسته بخوانید و به خلق ستم مکنید که خدا هر گز ستمکاران را دوست ندارد».
بند دوم: امحاء
کلمهی «امحاء» در لغت به معنای محو کردن، ناپدید کردن، از میان بردن چیزی، آمده است.[4] این کلمه نیز از باب افعال میباشد و دلالت بر از میان بردن یا ناپدید کردن یکی شیء یا هر چیز دیگر میکند و به عبارت دیگر، نیازمند یک مفعول است و همیشه دارای یک مفعول میباشد که این بحث محور موضوع ما در این نوشتار است چرا که مفعول فعلِ امحاء مورد منع قانونگذار در مواردی مشخص قرار گرفته است.
بند سوم: آثار
کلمهی آثار جمع کلمهی اثر میباشد. اثر در لغت به معنای نشان، نشانه، نشان و علامت باقی مانده از هر چیزی آمده است.[5] بنابراین، اخفا و یا امحای آثار جرم به معنای پنهان نمودن و یا از بین بردن نشانهها و علامتهایی است که دلالت از صورت گرفتن عملی مجرمانه است.
بند چهارم: ادله
ادله در لغت، جمع است از کلمهی دلیل. لغت دلیل به معنای رهبر، راهنما، جهت و سبب آمده است.[6] بنابراین اخفا و یا امحای ادلهی جرم به معنای پنهان نمودن و یا ناپدید کردن راهنماها و یا جهتهایی است که محرز کنندهی صورت گرفتن رفتاری مجرمانه است.
گفتار دوم: معنا و مفهوم اصطلاحی اخفا و امحای آثار و ادلهی جرم
بند یکم: اخفاء و مصادیق آن در قانون مجازات اسلامی
اخفا را در اصطلاح حقوق جزا، به پنهان کردن شخص، مال یا ماهیت واقعی مال، با هدف مجرمانه تعریف مینمایند.[7]
مخفی نمودن به خودی خود جرم محسوب نمیشود؛ اما گاهی موضوع اخفاء عملی است که نظم عمومی را به مخاطره انداخته و قانون گذار برای جلوگیری از آن، این عمل را جرم انگاری نموده و برای آن مجازات تعیین مینماید.
1- اخفای جاسوسان: از جملهی جرایم علیه امنیت، آن است که فرد بدون آن که خود جاسوسی کند، جاسویان دشمن را مخفی کرده و درنتیجه موجب تسهیل کار آنها و دستگیر نشدن ایشان گردد.[8]
